Nus analisain da moda anonimisada las infurmaziuns da noss utilisaders per pudair porscher in meglier servetsch e satisfar a lur basegns. Questa pagina utilisescha er cookies per analisar per exempel las activitads sin la pagina.Vus pudais specifitgar en voss navigatur las cundiziuns d'archivaziun e d'access als cookies.
La pagina tetgala: historiaHelvetica
“Jeu sun cuntents e vai giu ina biala veta”

“Jeu sun cuntents e vai giu ina biala veta”

october 27th, 2014
Ciprian Giger

Raquents da pli da baul a caschun dils 90 da Martin Pally, Platta,

sesents en Casa Puntreis a Mustér.

“Jeu sun cuntents e vai giu ina biala veta”

Quels plaids ha il Martin Pally da Platta palesau a nossa sentupada en Casa Puntreis a Mustér. Ils 23 d’october ha el astgau festivar en fetg buna sanadad siu 90avel natalezi. Naschius eis el ils 23 d`october 1925 a Platta sco quart da 12 affons da Cecilia e Paulin Pally-Giossi.

Martin ha raquintau ch’ina da sias soras seigi morta cun mo 4 onns. Giudem Platta nua il clavau sesanflava nescheva ina fontauna. In bischel vegneva ord il grep e giu en ina vanaun. Ils affons pigns eran pari adina giu cheu a far termagls. La pintga ei dada ell’aua e negada. Il bab eri giu Dulezi e purtavi siado in buordi fein. Aschia hagi siu bab stuiu vegnir e prender siu affon miert ord l’aua. In fetg tragic accident ed in sgarscheivel fatg pil bab.

Sco fegl vegl hai giu num baul da segidar culs geniturs el menaschi puril. Igl atun, entschatt’unviern vegnev’ei iu a mises si Pardatsch per magliar ora il fein. El ed il Toni da Mulin Cu ei haveva gia dau neiv purtava el siu velo naven da Platta tochen si mises Pardatsch. Quei per buca vegnir anoragiu a pei. Il pli sgarscheivel eri ei denton, ch’el stueva schizun da vegnir digl uaul da Pardatsch anorgiu, stuschar il velo tut quei ch’el pudevi. Pertgei tras la neiv mav’ei tut auter che tgunsch. Tuttina hagi el fatg quella tortura bein enqual atun.

La recruta ha il Martin stuiu far a Zug tier l’artelleria. El eri ensemen cul Martin Flepp dad Acla ed il Nazi Beer (Ignaz Pally) da Curaglia. Ils 12 da fevrer digl onn 1945. Pia igl onn che la secund’uiara mundiala ei vegnida terminada. Da magliar survegnevien els mai avunda. Ils Medelins eran ensemen cun ina gruppa tuatschins. Mintga sera stueva in’autra gruppa parter ora la tscheina. Culs Tuatschins erien vidlunder sche repartevan lez naturalmein il bien ed il bia a lur cumpogns e buca a nus medelins. Aschia eis ei sedau ina sera che nus havein griu in sin l’auter e perfin sepitgai culs tuatschins pervia dalla maglia. Sco davos raquenta il Martin aunc, ch’el lessi buca aunc stuer far inagada ina recrutta, quei seigi plitost stau in semudergem nunpusseivel.

Vinavon ha il Martin raquintau che siu bab havevi cumprau ina fresa da resgiar lenna cun in motor da benzin. Aschia mavi el per l’entira vischnaunca entuorn e resgiavi lenna pils vischins. Allura ha il Martin mussau siu polisch dil maun dretg, mussau la noda d’in grond tagl sil polisch. Inaga eri el a Curaglia e resgiavi lenna pil Gerhard Giger. Lez hagi buca teniu e schau dar il lenn ed el seigi vegnius tschaffaus dalla resgia e giu cletg che siu polisch seigi aunc staus si. Pia giu in grond cletg ch’ei seigi buca schabegiau enzatgei pli bia. Ses vons hagi quella stoda fresa “magliau” bia ga mo accidents hagi el giu mo quel dil polisch.

“Jeu less buca stuer barschar tut la lenna ch’jeu hai resgiau en mia veta”, ha il Martin aunc sincerau.

Era a scuder seigi el ius per l’entira vischnaunca entuorn, cunquei ch’el possedevi ina maschina cun motor da scuder. Quei eri plitost in monstrum d’ina maschina, mo ei mavi aunc dètg stupent. Per scuder duvravi mintgamai treis persunas. Ina mettevi las monas en bucca dalla maschina e las duas ulteriuras stuevan star dretg e seniester avon la maschina e allontanar las spigias. Il graun devi en in vischi sut la maschina. Qella lavur hagi el fatg entgins onns per biars vischins.

Silsuenter ha’l Martin aunc raquintau entgins fatgs ch’ein succedi da cavar fossa. Cunquei ch’il Martin habitava gest sper la baselgia sogn Martin, clamava il caluster meinsvart el da gidar a cavar fossa. Igl unviern da tutta ferdaglia havevi el gidau il Giachen a cavar fossa. La “Mariarta da begl”

Cu el ei serendius igl onn 2010 en casa da tgira Sursassiala a Mustér havess el ualticarteivel buca sminau da stuer midar aunc duas ga casa en sia vegliadetgna. Igl onn 2012 ha el stuiu serender en Tgasa Sontgaclau a Curaglia ed igl onn 2014 puspei il retuorn en Casa Puntreis a Mustér. El gauda leu ina buna cumpignia. Sias spassegiadas ha el denton era leu buca reduciu, ellas ein forsa vegnidas intec pli cuortas en la vegliadetgna. Gia a Curaglia ed ussa a Mustér entaupan ins mintg’avonmiezdi ell`ustria dil vitg il Martin tier siu caffe e tier ina paterlada culs vischins. Sin la damonda co el sesenti en Casa Puntreis ha il Martin rispundiu:” Jeu hai dètg bien ed ei fan stupent cun mei. Denton enzatgei ditgel jeu a Ti. Va en casa da vegls pér cu Ti stoss!” Per el che ha manischau biars onns ensemen cun sia quinada Victoria il mintgadi a Platta ei quei secapescha stau ina gronda midada.

Ti stos esser connectà per agiuntar in commentari
Ciprian Giger
207 contribuziuns
15 schaner 2022
107 guardads
1 like
0 favurit
1 commentari
3 Collecziuns
Network:
Sponsurs:
16,179
810
© 2024 FONSART. Tut ils dretgs resalvads. Dissegnà da High on Pixels.