Nus analisain da moda anonimisada las infurmaziuns da noss utilisaders per pudair porscher in meglier servetsch e satisfar a lur basegns. Questa pagina utilisescha er cookies per analisar per exempel las activitads sin la pagina.Vus pudais specifitgar en voss navigatur las cundiziuns d'archivaziun e d'access als cookies.
La pagina tetgala: historiaHelvetica
La crusch a Pardé

La crusch a Pardé

november 19th, 2015
Ciprian Giger
Ciprian Giger

La crusch sil crest sur Pardé

Ils 19 da november 2015 ei quella crusch vegnida restaurada dils vischins (Ciprian, Werner e Marius Giger) da Pardé cumpleinamein e gratuitamein

Enta Medel ei vegniu tschentau dapertut segns da nossa cardientscha. Quei ei era stau aschia igl onn 1975 a Pardé. Nos perdavons havevan buca aschi sempel sco nus oz. Ils instruments ed informaziuns e la tecnica che nus possedein oz, tut quei che gida nus oz a prevegnir a catastrofas dalla natira, da quei agid savevan els buca far diever. Els havevan fetg gronda speronza e fidonza en Diu ed en lur instincs naturals. Aschia vegneva ei tschentau suenter grevas disgrazias e catastrofas dalla natira cruschs e capluts els loghens pereclitai. En nies contuorn dattan differents edifecis perdetga da quella cardientscha e fidonza.

La crusch silla "cresta da Pardé" ei aschia in simbol da cardientscha. Negliu haiel anflau enzatgei a scret sur da quella crusch. Tuttas indicaziuns ein da raquents orals da nossas vischinas e vischins cheu a Pardé. Sur Giusep Venzin, Luis e Martin Giger, els han aunc saviu relatar igl essenzial, il daco e pertgei che quella crusch ei tschentada leu, nua ch'ella stat aunc oz.

La crusch ei vegnida construida da miu tat, dil Martin Giger-Venzin (13.03.1893 -1.10.1973), dil "gerau d'oremus" sco pari tuts numnavan el. Ina crusch massiva ord lenn larisch. Il tat era in scrinari fetg talentau e capavel ed ha construiu bia tegias da mises, clavaus mo era mobilias ch'ein aunc oz presentas dapertut en nossa vischnaunca. Quella crusch haveva el construiu varga 15 onns avon sia mort, pia ils onns tschunconta. Igl onn exact ei buca stau pusseivel d'erruir. Ei fussi stau la crusch per il vitg da Mutschnengia. Sur Paulin Giger haveva empermess il Niessegner per quella crusch. Denton ein ils da Mutschnengia buca propi vegni perina ed aschia ha la crusch buca astgau vegnir tschentada leu. Sinaquei ha era Sur Paulin Giger buca dau il Niessegner per Mutschnengia.

La tatta Maria ed il tat Martin igl onn 1970 al natalezi da 80 onns dalla tatta a Platta

Aschia haveva Sur Paulin Giger giavischau che "siu Niessegner" e la crusch vegnien tschentai a Pardé "olla Plaunca". Quei fuss stau en la storscha sper la via cantunala gest avon il vitg da Pardé. Quei liug ei era buca staus adattaus e quei giavisch ha puspei buca saviu vegnir realisaus. Aschia ei la crusch stada onns ora en clavau a Pardé e quei sut il fein en. Co il Niessegner ei lu vegnius els mauns da miu tat, gliez ei era in misteri. Forsa haveva Sur Paulin surdau il Niessegner al tat cul giavisch da tschentar enzanua quella crusch. Tgi sa?

La figura da Niessegner ha ina lunghezia da 75 cm. ed ina peisa da 8.5 kg. ed ei ord metal. El decuors da quels 40 onns eis ei capitau inaga avon biars onns ch'il bratsch seniester ei ruts giu e daus giun plaun. La reparatura ei aunc adina veseivla.

Il benefactur sur Paulin Alfons Giger

18.8.1876 - 20.1.1959

Igl onn 1975 havein nus aunc en buna memoria. Quei onn dallas sgarscheivlas lavinas ei in ulteriur giavisch vegnius exprimius. Suenter igl avrel digl onn 1975 cu treis da nos convischins ein morts en la lavina dalla Muotta si d'Acla ein nos babs stai ensemen e decidiu da tschentar la crusch dil tat silla cresta. Il sochel ei vegnius construis digl impressari Christoffel Bundi da Curaglia, dil Stoffel sco nus Medelins numnavan el. Tschentada ei la crusch vegnida da Luis Giger ensemen cun entgins vischins.

Entagliau ei la suandonta inscripziun el lenn dalla crusch:" Diu pertgira nus - 1975"

Ei hagi dau entginas discussiuns pertuccont quella inscripziun. Dueien ins entagliar "Dieus pertgira nus" ni "Diu pertgira nus"? Diu seigi la fuorma persunala ed aschia ei quella inscripziun era vegnida surprida.

L'inscripziun ella crusch avon la restauraziun

Avon la restauraziun

Suenter in aschi liung temps eis ei capeivel che la plievgia, la neiv e las cufflas han pretendiu lur tribut. La crusch era surtratga cun mescal e tscheu e leu entscheveva il lenn larisch a smarschir. Era Niessegner ha pitiu sur quels onns ora, pervia dall'aura.

Il Niessegner restauraus e conservaus

Igl october 2015 ha il Werner Giger priu l'iniziativa e dumandau da sanar e renovar intec quei custeivel scazzi. Mo ussa setschentan las damondas? Da tgi auda insumma quella crusch? Dalla pleiv ni da sogn Roc? Ils vischins havevan tschentau quella crusch ed aschia auda quella crusch era al vischinadi da Pardé.

Suenter la restauraziun

Basta nus havein sanau la crusch ed ella sepresenta oz puspei en in fetg bien stan.

Inauguraziun dalla crusch ils 10 d'uost 1975 alla perdanonza da Pardé

Alla perdanonza da Pardé igl onn 1975, ch'ei adina la dumengia avon la fiasta da Nossaduna d'uost, ei la messa d'inauguraziun dalla crusch vegnida tenida. Sur Paul Casanova e Sur Giusep Venzin han celebrau la s. messa. Sur Giusep haveva gest giu sia messa nuviala cuort temps avon. Alla messa hagi sur Paul Casanova detg a sur Giusep Venzin, ch'el dueigi tener il priedi. Aschia havevi el buca saviu sepreperar e pinar tier in plaid per quella fiasta. El sappi mo pli, che la crusch seigi vegnida dedicada allas treis unfrendas dallas lavinas ad Acla. E siu priedi hagi el stuiu trer ord la capiala denton seigien ils vischins nuota sefatgs en enzatgei.

Aschia stat quella crusch ussa 40 onns silla cresta da Pardé e Niessegner ha preservau ils avdonts dil vitg da catastrofas pli grondas.

Tgei ch'ins astga dir ei il suandont, bia bunas olmas han susteniu nus cun surdar la colur, cun montar in tetg d'irom e far tutta lavur. Il Niessegner ei vegnius schubergiaus e vegnius surtratgs cun in lac special. Tut quei ei vegniu fatg gratuitamein. Lein pia sperar che quella crusch stetti ferma ils proxims 40 onns silla cresta e che Niessegner tegni siu maun protegend sur vitg e val.

A tut tgi che ha susteniu quella lavur en tgei fuorma era adina, in cordial Dieus paghi persuenter.

Ciprian Giger, uost 2018

Ti stos esser connectà per agiuntar in commentari
Nagin commentari il mument
Ciprian Giger
207 contribuziuns
9 favrer 2019
535 guardads
2 likes
0 favurit
0 commentari
2 Collecziuns
Network:
Sponsurs:
16,193
810
© 2024 FONSART. Tut ils dretgs resalvads. Dissegnà da High on Pixels.