Il num Lucmagn deriva dil Latin:" Lucus magnus / Locus magnus ," quei vul dir grond uaul, grond liug. Ellas Annalas da Nossadunnaun digl onn 965 ei il num menziunaus per l'emprema ga cun ina scursanida "Luggm." Il Pass dil Lucmagn sparta il massiv dil Gotthard da quel dallas alps digl Adula.

Salaplauna a Mustér

Punt da Fontanivas

Il tunnel dalla ruosna (Sisuren ei en in camutsch stuppaus ora)

Il Lucmagn ei cun in'altezia da mo 1915 m.s.m. il pli bass pass dil cantun Grischun che traversa las alps viers il sid en lingia directa. La via ei vegnida construida ils 1870. Da 1870 tochen 1872 ei il tschancun da Mustér tochen Platta vegnius baghegiaus e naven digl onn 1874 han ils Tessines entschiet cun la construcziun da lur via naven d'Olivone. Quella via ei vegnida numnada sco ina dalla bialas vias dil cantun Grischun. Oravontut il tschancun tras las Ruinas ei d'ina bellezia unica selvadia e romantica. L'entira construcziun dalla via naven da Mustér tochen Olivone ha custau 1'104'700 francs.

Naven digl onn 1877 tochen igl onn 1950 ha ei strusch dau midadas da num vid la via dil Lucmagn. Naven da 1950, en connex cun l'explotaziun dallas auas, han ins saviu baghegiar ora e slargar il stradun cun agid da considerablas subvenziuns.

Duront ils onns ch'ils lags da fermada da S. Maria, Nalps e Curnera ein vegni construi ha ei dau grondas midadas vid las vias suls pass. Pér lu ein ils daners flessegiai e las grondas subvenziuns han gidau a midar la situaziun miserabla da nossas colligiaziuns e vias.

La punt da Val Plattas

Il vitg da Curaglia

Il vitg da Platta cun la baselgia da sogn Martin

Il vitg da Pardé

Quella gronda lavur ei vegnida planisada en etappas. L'entschatta ei vegniu construiu ina punt nova a Fontanivas, ina dallas empremas construcziuns da betun armau. Tochen igl onn 1958 fuva il tschancun da Mustér a Curaglia renovaus, slargaus e modernisaus cun novas gallarias ed ina cuvrida. Ils 71 carrauns ein vegni reduci sin 30 e dils 11 tunnels ein aunc quater restai. Quei tschancun ha ina lunghezia da 5 kilometers. Cuzzau ha quella lavur naven da 1950 tochen 1958.

Entrada dalla Val Cristallina a Pardatsch

La sanaziun dalla 2. etappa ha cuzzau naven da 1958 tochen 1960. Da Curaglia a s. Gions ei la via vegnida construida da niev sin ina lunghezia da 7 kilometers. Treis elements frappants ein vegni construi eifer quell'etappa: Las gallarias dalla Val da Crusch, dalla Val Pervér e quella dalla Val da Tgauras e secapescha pliras punts.

La punt el lag da Sontga Maria

Ils 7 da zercladur 1956 ei vegniu fundau ina nova societad d'aczias cul num "Kraftwerke Vorderrhein" (KVR). Quella societad consista dallas vischnauncas dalla Cadi: Tujetsch, Mustér, Medel, Sumvitg, Trun, Breil e Schlans, plinavon il cantun Grischun e la societad "Nordostschweizerische Kraftwerke AG" (NOK). Quella societad d'aczias ei vegnida fundada suenter fetg diras e liungas contractivas cun la NOK. L'idea ei stada quella, da nezegiar las auas dil Rein Anteriur e ses flums laterals.

Sin quei ei vegniu erregiu en Val Curnera, en Val Nalps ed a S. Maria ils treis gronds lags da fermada. La construcziun da quels gronds implonts ha cuzzau da 1958 tochen igl onn 1967.

Denton ha pér la construcziun dil mir pil lag da fermada a S. Maria possibilitau da curreger igl entir stradun e la construcziun dallas gallarias da S. Maria. Ils cuosts per la dislocaziun dil stradun e la construcziun dallas gallarias per liung il lag - quei denton senza la cuvrida - ha la ORA ( Ovras Rein Anteriur ) surpriu. Ils 21 d'october 1965 ei igl entir stradun dil Lucmagn tochen al cunfin tessines vegnius inauguraus. Ils cuosts totals da quellas lavurs muntan a circa 40 milliuns francs.

Hospezi vegl da Sontga Maria