Nus analisain da moda anonimisada las infurmaziuns da noss utilisaders per pudair porscher in meglier servetsch e satisfar a lur basegns. Questa pagina utilisescha er cookies per analisar per exempel las activitads sin la pagina.Vus pudais specifitgar en voss navigatur las cundiziuns d'archivaziun e d'access als cookies.
La pagina tetgala: historiaHelvetica
Faltscharidas - ina cuorta historia

Faltscharidas - ina cuorta historia

MAD
Flavio Huonder

Ina fracziun da Mustér: Faltscharidas.

Seniester il vegl Disentiserhof, enamiez la baselgia da Sogn Placi. Davostier il vitg da Mustér.

Guglielm Gadola scriva 1960 da Faltscharidas:

Il num da quei vischinadi da Vitg, vegn era pronunziaus Fantscheridas e derivi da "falce-autras" sco Huonder di e Schorta confirmescha, e vul probabel dir: la faltschada dira, pia acla dira.

Avon che la via nova vegni baghegiada, mava la via vedra atras quei vischinadi, all'entschatta mo d'ina casa dall'acla Faltscharidas, aschia ch'ins plaida oz dallas Faltscharidas-su e Faltscharidas-sut.

Anno 1550 ha in cert Martin Alfons Melcher vendiu sia casa a Faltscharidas-su a «Peter Berchter alter Landrichter. meinen liben Vetter

(notizia da P. Justus Berther), quella« acIa» sur la via vedra! Pli tard ha

P. Justus Berther artau la mesadad dell’acla Faltscharidas e surdau

quella alla claustra (1704). La venerdbla claustra ha lu brattau quella

mesadad acla cun ils Berthers per ina casa a miez Vitg. Quella notizia

historica secloma:„ 1780i ils 12 d’ avrel ha, Str. Ludovic ,4nt. Berther,

sco ugau d’Adalgott Berther, brattau sia casa enta Vitg «neben dem

Brunnen», q. v. d. duas tiarzas, per part jerta de P. Justus o „L’ Acla„.

Pli tard ei quella casa – suenter de quei ch’ ils Berthers de Faltscharidas ein setratgs a Sumvitg – vegnida en mauns d’ ina famiglia Schmed. – De

quella famiglia dariva il pli enconuschent meister-artist de Mustér, PIa-

Francestg Schmed, che ha denter auter fatg igl altar grond de s. Gions

suenter il barschament de 1799. (Pli bia davart quella stupenta lavur

mira : Sur Carli Fry, La baselgia de s. Gions e siu altar grond a Mustér,

Stampa Romontscha Mustér – 1941) Pli tard ha Pl. Schmed era aunc

baghegiau il "spital", q.v.d. la scola e casa pauperila a s. Gions.

Quella emprema casa a Faltscharidas pli tard era numnada« casa

Monica Schmed-Castelberg», steva igl emprem a Mariettas-su e purtavi

si sut il gebel l'annada della casa de Mariettas. Transportada a Faltscheridas han ins baghegiau suren aunc in’ alzada nova, «leuora su l’ acla sur gassa» sco era in clavau de treis nuegls. Avon che vegnir en possess dils Schmeds de Faltscharidas udeva quella aIs «Adalgotts„ (Berther).

1792 ei in cert Giachen Martin Berther (probabel in parents dils

Adalgotts vegnius neu da Caverdiras e baghegiau casa (tgeinina? . . .

Las ulteriuras casas de Faltscheridas ein vegnidas baghegiadas el decuorsd il 19 avel e de nies tschentaner.

Suenter il barschament della claustra (1799) ein plirs paders secasai

per in temps a Faltscharidas en quella casa gronda dils Adalgotts che purtavi lu aunc l’ annada 1768 sut il gebel.

Quei onn dils Franzos han ils umens de Medel, Tujetsch e Mustér

stirmoi «30 pèra franzos de maneivel dit sontget. «In de quels ha pudiu

levar si duront la notg ed ei fugius entochen a Faltscharidds. Leu han lu

“quels de casa gronda.„ tgirau e curau il pauper schani. Tumaisch Berther

de Faltscharidas che saveva franzos, ha stuiu zuppar el giun tschaler sut ina bignera de salmira, schiglioc havessen ils purs aunc sturniu eI ina gada.

Quell’ ovra de misericordia ha purtau, benedicziun. Cura ch’ ils Franzos

ein turnai l’ autra gada, levan ei era dar fiug Faltscharidas; treis gadas

en in di ein ei stai ora. Mo quei perschunier daus libers ussa, ha lu urbiu

ora ch’ ils Franzos han buc intschendrau quei ruasseivel ed idillic

vischinadi. (Pli bia surlunder, mira mia novella historica: «Il perschunier

de Faltscharidas», comparida el Glogn de 1932).

Da lezzas uras, u cuort suenter 1799, stevan mo treis casas a Faltscharidas, las treis grondas; quella che nus havein gia allegau cheu sura, quella d’ Alfons Bisquolm e la tiarza de Toni Schmed. Ussa eisi sis. La quarta ei vegnida baghegiada dalla famiglia de Gion Luregn Desax, construida daI meister-scrinari Pl.- Fr. Schmed e porta l'annada 1839. La tschunavla ei vegnida eregida 1906 da Placi Friberg, baghegiada da meister Placi Desax (dapi 1932 auda quella alla famiglia Schuoler-Bundi). La sisavla senumna« villa Husamann» ed ei vegnida baghegiada 1909 da sgr. dr. Oscar Hausamann de Basel.

...

La medema vesta en colur:

Ti stos esser connectà per agiuntar in commentari
Nagin commentari il mument
Flavio Huonder
1,577 contribuziuns
24 schaner 2022
82 guardads
1 like
0 favurit
0 commentari
1 Collecziun
Gia 923 documentss associadas cun 1910 - 1919

Collecziuns:

Network:
Sponsurs:
16,193
810
© 2024 FONSART. Tut ils dretgs resalvads. Dissegnà da High on Pixels.