Scoulina centrala a Valchava, 1995
Scoulina centrala a Valchava, 1995
La scoulina
Pels uffants d’età prescolara (d‘avant il temp da scoula obligatoric) nun existiva plü bod ingüna promoziun publica. Els d’eiran surlaschats a la chüra e suvaglianza dals genituors, da las nonas e bazegners o da paraints e vaschins. Quista rait sociala funcziunaiva pelplü dret bain. A Müstair han surtut fingià bod las muongias l’incumbenza da survagliar e perchürar ils uffantets dürant la stà cur cha’ls genituors lavuraivan sül fuond.
In oters lös d’eiran ingaschadas duonnas o giuvnas chi perchüraivan ils pitschens cun ir a spass o a far gös. Uschè han blers uffants imprais a viver insembel cun oters ed a’s laschar guidar da persunas creschüdas. Quai chi han imprais là, han predschà impustüt eir ils magisters da la prüma classa primara. Ils scolarets savaivan fingià che chi’d es far per cumond, star quiet, spettar, accepatar ad oters e renunzchar ad agens giavüschs.
Intuorn il 1965 ha il Chantun relaschà ün uorden chi garantiva ün tschert sustegn finanzial per l’instrucziun chi gniva datta ad uffants d’età prescolara. Sün giavüsch dals genituors e cun sustegn da la clostra ha Müstair introdüt sco prüm cumün in Val la scoulina da tuot on. Dal 1966 ha instrui sour Paula chi d’eira magistra primara patentada. E dal 1971 fin al 2005 han ils scolarets pudü giodair l’instrucziun da la mussadra diplomada, sour Domenica Dethomas.
Dal 1971 ha il Terzal d’Aint cumanzà culla scoulina da tuot on. Id han gnü la furtüna da pudair ingaschar ad Annina Guler sco mussadra diplomada. Fin dal 1993 es quella scoulina gnüda manada sün basa privata e cun sustegn da donatuors d’utrò. Ils cumüns da Sta. Maria e Valchava han introdüt pür dal 1974 la scoulina da tuot on. Instrui gniva illa chasa da scoula veglia a Sta. Maria. Dal 1990 esa reuschi da fabrichar üna bellischma chasa da scoulina a Valchava. Hoz es quella eir il lö da scoulina per tuot ils uffantets da la Val Müstair.
La prüma gruppa d’uffants cun sr. Domenica illa scoulina renovada.
Davovart: Fabio Marinelli, Armin Caviezel, Danielle Albertin, Fabian chgör, Amanda Schwegler, Sandro Fasser, Flurina Prenner ✦ Manuel Oswald, Fadri Comps, Fabienne Geissberger, Chasper Caratsch, Ramona Zumoberhaus, Marco Caratsch, Mirco Fallet, Tino Tschenett, René Fasser, ✦ Karin Schgör, Nadina Conrad, Adrian
Nossa vita: in tschientenari istorgia svizra en maletgs
historiaHelvetica - la pagina tetgala ... Nus avain dapli che mo ina istorgia, nus avain las istorgias da tut quels e quellas che fan e ch’han fatg la Svizra. historiaHelvetica.ch porscha ina survista da la vita quotidiana en Svizra sur passa in tschientaner. Il material d'archiv deriva da las quatter plattafurmas: nossaistorgia.ch, notreHistoire.ch, lanostraStoria.ch e unsereGeschichte.ch.