Nus analisain da moda anonimisada las infurmaziuns da noss utilisaders per pudair porscher in meglier servetsch e satisfar a lur basegns. Questa pagina utilisescha er cookies per analisar per exempel las activitads sin la pagina.Vus pudais specifitgar en voss navigatur las cundiziuns d'archivaziun e d'access als cookies.
La pagina tetgala: historiaHelvetica
Mompé Medel - historias da Guglielm Gadola 1

Mompé Medel - historias da Guglielm Gadola 1

MAD
Flavio Huonder

Igl uclaun da Mustér avon onns: Mumpé Medel.

Dretg la vesta sil vitg da Mustér, davos seniester Acletta.

Guglielm Gadola scriva 1961 da Mompé-Medel:

Naven da Mustér e ses vitgets menavan dad sias uras pliras vias entochen egl uclaun de Mumpé-M. La via imperiala havein nus menzionau. Lezza menava da s. Gada vi a CufIons e leu tut agradsi, entochen s. Valentin. La secunda veglia entschavevi a Buretsch, mavi vi da sum giu dallas teissas plauncas si a Ragisch e leu vinavon atras Mompé-Medel. Da quella vesan ins strusch fastitgs pli; la tiarza mavi puspei da Cuflons agradsi e vinavon, la quarta ei stau quella da Chischlatsch, baghegiada1900 naven dalla via nova dil Lucmagn. Muort sia aulta montada e ses dus anetgs e malsegirs carrauns, han ins schau ir sut ella ualti baul ed allura construiu la quarta, 1915–18, naven dalla Punt-Fontanivas encunter Scaleglia, che meina entochen si demaneivel de Crusch, per leu vegnir unida cun la vedra de Chischlatsch . . .

Tontas vias ein mo de capir, sche nus savein ch’iI Crest de Mumpé -M. ei aults (1.302m sur m.,Fontanivas strusch 1100) ed iI terren da Crusch e Ragisch engiu ualti smulus .

Sche nus ponderein che Ragisch, ual sut Mumpé-M. existeva gia avon

1377 (sin fundament che Ragisch, ual sut Mumpé-M existeva gia avon

duas casas; ina barschada giu circa 1830 e l’autra vegnida transportada

1885 a Caprau, iI pot Str. Giachen Desax habitava en quella),

sch’astgein nus quintar che Mumpé-Medel ual su. «cun sia antiquissima

susta», sco la tradiziun vul saver, existevi segiramein daI medem temps,

sche buca gia ditg avon.

Mo ussa lein nus finalmein far ina viseta agl uclaun sez. Nus prendein

la via vedra de Cuflons ed arrivein – suenter ina suada – orasi sil

tgiembel, osum il qual la caplutta de s. Valentin stat en tuttas auras e

fa ruasseivlamein guardia sur la vasta contrada daI CuoIm Davi al Scopi

e daI Muraun al Tumbiv. Nus essan a Summa–Crusch.

Sper la caplutta stattan aunc duas veglias casas lenn. Quei ei la part

giudem dil vitget. In tschancun plinensi sesanfla la secunda part dil

vitg: «Vin Gassa». Avon zatgei decennis steva leu la pli veglia casa de

Mumpé–M. ed aunc duas autras; ussa stat leu mo ina pli, las duas autras

ein vegnidas translocadas vi Mustér. Cheu era iI stavel de cauras e nuorsas pil temps de pastur ed in auter plaz cun ina partida «hettas» de cauras, nua ch’ils vischins siaran en ellas la notg aschia ch’il cavrer sa sez

schar ora eIIas la damaun, cura ch’eI va siIIa pastira dell’alp Pazzola. In

pass plinensi sesanfla la tiarza part dil vitg. Quella dumbrava (1936) 8

casas-lenn, 6 dublas e duas semplas; ina casa de scola baghegiada

1888, in pistregn ed ind cascharia communabla; dapli 8 hazers clavaus.

Quella part dil vitg ei oz 125 onns veglia!

lgl onn 1920 habitavan 17 famiglids cun 80 persunas a Mumpé-M.

Deno dus, treis tuts che fagevan il pur e fuvan aschilunsch cuntents e

ventireivels de Iur sort, malgrad enqual crusch.

Las schlatteinas eran las sequentas avon 40 onns:

Man e t s c h, che derivan da neueneu da Mumpé-Medel; Schmeds

che vegnan orda Tujetsch; C a n d in a s, derivonts da Surrein-Sumvitg,

serasai oz ad Acletta, Segnas ed egl jester; Jacomet, ina dellas pli

veglias famiglias de Mustér, che han furniu – en sias differentas lingias – alla vischnaunca ed al cumin e quei duront plirs tschentaners

près e paders, mistrals e landrechters. Jacomets dat ei oz aunc a Mumpé-M., a Mumpé-T., a Vitg, Acletta, Peisel, Segnas ed a Tujetsch. Desax vegnan neu da Vitg. Las famiglias T r u a i s c h, V e n z i n e L u t z

ein seretratgas orda Medel e maridadas en a Mumpé-M. – Mortas ora

a Mumpé-M. ein las famiglias Bert h e r, R o t h m u nd; setratga ella

America ei pli baul ina famiglia Simonet. – Depli sesanflan duas

famiglias a Mompé-M. ch’ein vegnidas fundadas da dus italians jasters,

setratgs neutier duront ch’il stradun niev dil Lucmagn ei vegnius baghegiaus (1870) e ch’ein vegni graziai cuI dretg de vischins della vischnaunca de Mustér, ferton ch’auters bia pli vegls "indersess", ein buca vegni en cuida. . . «politica»! Quellas duas famiglias setratgas neutier ein: ils Caminadas, vegni neuasi daI marcau de Trient, Tirol-Talian ed ils

Levis, derivonts da Campodulcino sper Clavenna. La descendenza de

quellas duas famiglias ei numerusa scol sablun dil Lag de Cum e robusta

scols cuolms grischuns.

Ti stos esser connectà per agiuntar in commentari
Nagin commentari il mument
Flavio Huonder
1,587 contribuziuns
10 mars 2021
72 guardads
0 like
0 favurit
0 commentari
2 Collecziuns
Gia 1,609 documentss associadas cun 1950 - 1959

Collecziuns:

Network:
Sponsurs:
16,534
832
© 2024 FONSART. Tut ils dretgs resalvads. Dissegnà da High on Pixels.