Nus analisain da moda anonimisada las infurmaziuns da noss utilisaders per pudair porscher in meglier servetsch e satisfar a lur basegns. Questa pagina utilisescha er cookies per analisar per exempel las activitads sin la pagina.Vus pudais specifitgar en voss navigatur las cundiziuns d'archivaziun e d'access als cookies.
La pagina tetgala: historiaHelvetica

Siarps a Mustér

avust 3rd, 2004
Mustér
Madleina Manetsch

Siarps a Mustér

Miu bab, Augustin Manetsch (1939-2006) observava bugen animals, reptils ed insumma tut la natira. Jeu hai anflau quei artechel da miu bab cun lur memorias da siarps a Mustér. El haveva scret quellas memorias igl uost 2004.

Siarps a Mustér

Lemprema siarp che jeu hai viu cheu tier nus ora ella natira ei stau ina vipra. Zercladur 1953 ella alp Nalps da genetschas.Quella alp sudeva alla claustra, oz sesanfla leu il lag artificial dalla NOK.

Il starler, in um carschiu, ha immediat mazzau ella. Insumma era ei disa che mintga pastur mazzava mintga siarp chel veseva. Era nus buobs fagevan il medem.Mazzar lemprema siarp valeva per in pastur ton sco sittar l`emprema selvaschina per in catschadur . Sche ti mazzavas siarps, carscheva tia posiziun sociala in tec.

Negin che sedumendava pertgei chins mazzi ellas. Negin che temeva da pertgirar la biestga en loghens chei deva siarps. Enzatgei diabolic rentava vid ellas, perquei era ei da far flucs cun mintgina ch`ins veseva.-Ins veseva sapocu ina, damai che la biestga u las cauras e nuorsas mavan per regla ordavon, e lu vegnevan ellas disturbadas e fugevan.Mintgaton vesevan ins era ina natra, era quella vegneva mazzada. Leu hai jeu era experimentau che ina torta ei pli adattada per mazzar che in fest.- Oz secapescha che jeu mazzas mai ina siarp che lai mei en ruaus.

Vaccas che vegnevan murdidas egl iver da siarps, tschessavan dil latg. Da cheu probabel era la cardientscha che las siarps tettien las vaccas, cunzun era cura ch`ellas eran pils nuegls.

Quei regl da far star tut quellas creatiras era implantaus fermamein en mintga generaziun. Ei capitava per ignoranza e muort ch`ei vegneva raquintau da tuttas caussas nunpusseivlas, schizun en scola.

-> La vipra cruschada en in cudisch da scola 1901

En in cudisch da scola da pli tard ei la vipra descretta sco ani ella cadeina da nutriment, pia bia pli neutrala.

-> Mia Patria ca.1950

Sin territori da Mustér hai jeu viu siarps (vipras)

1. Sin las plauncas da Fontanivas sur via cantunala (vipras)

2. Sin las plauncas da Fontanivas sut via cantunala (vipras e natras)

3. Sur Funs en las muschnas da Clis

4. A Disla en la gassa viers la Punt Stalusa

5. Gest sper la Punt Gronda da vart da Mustér

6. En l`alp Russein

Auters loghens da siarps:

1. Las plauncas da Sars

2. Las Ruinas (Lucmagn) entochen suenter igl emprem tunnel.

Siarps vesan ins per regla mo schins ei persuls e va beinschit. Ellas emprovan adina da fugir.Reussescha quei buc, semettan ellas encunter, denton pér cu ti savischinas sin la distanza da circa in meter.Schiglioc fan ellas la "giatta morta." (stattan grad eri).

Pli baul fagevan ei denter ils pasturs tests da curascha. Ei deva da quels che tschappavan las vipras per la cua e tenevan ad ault e schavan zambagliar ellas tochen ch`ei eran pli mortas che vivas. Era deva ei da quels che tschappavan ella davos il tgau e schavan sesturtigliar ellas entuorn la canviala.(=mussar curascha e far sgarschur a quels dentuorn).

Jeu crei strusch chei detti a Mustér glieud che san seregurdar chenzatgei ei vegnius miers d`ina siarp.

Forsa duemendar ils miedis (dr.Lechmann senior). Enta Medel ha in um vegl detg a mi avon onns che quei seigi stau il cass leuen la davosa gada ils anno 1940. Ei eri in buob che spelava fletga.

Ulteriurs informants:

-Otto Gienal, per l`alp Cavrein

-Battesta Cajacob (ch`ei staus leu ils davos onns starler a Cavrein)

-Christian Levy

-Sur Alexi Manetsch (Alp Russein e cunzun tgei respect ch'ei vevan leu da raschlar il fein ch'ei fagevan sco provisiun sch`ei deva neiv.)

03.08.2004 AUGUSTIN MANETSCH

Ti stos esser connectà per agiuntar in commentari
Madleina Manetsch
3 contribuziuns
22 favrer 2020
390 guardads
2 likes
0 favurit
1 commentari
1 Collecziun
Gia 2,359 documentss associadas cun Suenter 2000

Collecziuns:

Network:
Sponsurs:
16,443
818
© 2024 FONSART. Tut ils dretgs resalvads. Dissegnà da High on Pixels.